Przewodnik
Zabiegi operacyjne
Zaopatrzenie pomocnicze
Zwichnięcie stawu skokowego potocznie nazywane skręceniem kostki jest najczęstszym urazem kończyn dolnych. Dochodzi do niego w skutek nieprawidłowego, nienaturalnego ustawienia stopy w czasie marszu lub biegu po nierównym terenie. Raz uszkodzony staw skokowy ma tendencję do kolejnych zwichnięć. Z pozoru niegroźne uszkodzenie może poważnie naruszyć strukturę więzadeł stabilizujących kostkę, a nawet doprowadzić do pęknięcia kości w stawie. Wyróżniamy trzy stopnie skręcenia stawu skokowego: lekkie skręcenie - naciągnięcie więzadeł, umiarkowane skręcenie - naderwanie więzadeł i poważne skręcenie – częściowe lub całkowite ich zerwanie.
Gdy zwichnięcia się powtarzają, często powodują pękanie torebki stawowej i krwawe wylewy do stawu, co w konsekwencji może skończyć się zwyrodnieniem stawu skokowego. Dlatego tak ważna jest stabilizacja tego stawu. Można ją uzyskać poprzez specjalistyczne ćwiczenia: prioprocepcji (tzw. czucia głębokiego), równowagi i siły mięśniowej, a także przez dobrze dobrany stabilizator. Jest to orteza, której zadaniem jest zabezpieczanie stawu przed kolejnymi urazami. Działa ona funkcjonalnie na staw poprzez:
Najbardziej powszechnym urazem stawu kolanowego jest jego skręcenie, a więc uszkodzenie aparatu więzadłowego. Najczęściej takim urazom ulegają sportowcy, ale nie tylko – czasami wystarczy nieprawidłowe postawienie nogi, aby kolano „uciekło” w bok. Jeśli ruch wykonany był z dużą siłą, może dojść do przerwania więzadła (lub nawet kilku więzadeł) i uszkodzenia łąkotek. Jeśli siła była mniejsza – dojdzie do naciągnięcia/naderwania więzadeł lub uszkodzenia torebki stawowej. Wyróżniamy więc trzy stopnie uszkodzenia więzadeł:
I – lekkie uszkodzenie - dochodzi do przerwania minimalnej ilości włókien więzadła, występuje bolesność miejscowa bez objawów niestabilności.
II - średnie uszkodzenie- uszkodzenie większej niż w stopniu I liczny włókien z bolesnością miejscową, zaburzeniem czynności kończyny i niestabilnością.
III – ciężkie uszkodzenie - całkowite przerwanie więzadła powodujące wyraźną niestabilność.
Przy niewielkich uszkodzeniach wystarczy odciążenie bolesnej okolicy, zimnolecznictwo - przykładanie miejscowych okładów ochładzających oraz usztywnienie stawu poprzez specjalistyczne ortezy. Często staw kolanowy jest także poddawany leczeniu operacyjnemu (najczęściej wykonuje się artroskopię, w cięższych przypadkach rekonstrukcję więzadeł krzyżowych).
Powtarzające się urazy stawu kolanowego zwiększają ryzyko wystąpienia zmian zwyrodnieniowych. Innymi czynnikami przyczyniającymi się do powstania artrozy stawu kolanowego są: nadwaga, podeszły wiek, zniekształcenie osi stawu (koślawość lub szpotawość kolan) oraz podłoże genetyczne.
Ortezy, nazywane inaczej stabilizatorami odgrywają kluczową rolę w leczeniu schorzeń stawu kolanowego poprzez:
Do najczęstszych urazów w obrębie nadgarstka dochodzi w wyniku upadku do przodu na dłoń. Taki wypadek może spowodować skręcenie nadgarstka, a w jego następstwie niestabilność kości księżycowatej. W procesie rekonwalescencji potrzebna jest orteza usztywniająca nadgarstek. Występuje w dwóch wersjach – z wolnym, bądź unieruchomionym kciukiem. Orteza wykonana jest z materiału przepuszczającego powietrze, a fiszbiny doskonale dopasowują się do morfologii pacjenta.
Do tutorów, które doskonale usztywniają nadgarstek i są bardzo funkcjonalne należy zaliczyć ortezy Ligaflex firmy Thuasne. Innym poważnym schorzeniem wymagającym noszenia ortezy jest zespół cieśni nadgarstka, spowodowany uciskiem na środkowy nerw nadgarstka. Najczęściej problem ten występuje u osób w przedziale wiekowym 40-60 lat, rzadziej u mężczyzn. Ortezę stosuje się po zabiegu uwolnienia cieśni kanału nadgarstka.
Częstym urazem okolicy nadgarstka są złamania i pęknięcia kości. Występują one przede wszystkim u ludzi starszych - zwłaszcza u kobiet w okresie pomenopauzalnym, gdy kości są osłabione przez osteoporozę. Złamania dotyczą głównie kości przedramienia, natomiast złamania kości nadgarstka są znacznie rzadsze i mniej groźne. Ogromnie ważna jest rehabilitacja ręki, której celem jest zwiększenie zakresu ruchu po unieruchomieniu, walka z bólem, oraz zwiększenie siły mięśni. Pomocne w tym procesie są piłeczki rehabilitacyjne o różnej wielkości, sprężystości i kształcie; taśmy do ćwiczeń o różnej sile oraz tzw. gripbuddy, czyli przyrząd stosowany do różnorodnych treningów ręki- chwytania, ściskania, rozciągania, czy ściskania palcami. Gripbuddy został zaprojektowany z medycznego silikonu, który nie ślizga się i jest dopasowany do anatomii dłoni. Występuje w trzech stopniach twardości.
Tzw. łokieć tenisisty to zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej - czyli miejsca, gdzie przyczepiają się mięśnie prostujące nadgarstek. Schorzenie to jest wynikiem powtarzających się drobnych urazów, ale może też spowodować je bezpośredni uraz wywołany przez powtarzające się skurcze mięśni prostowników nadgarstka. Dochodzi do uszkodzenia przyczepów mięśniowych, a w dalszej konsekwencji do ich degeneracji. „Łokieć tenisisty” występuję najczęściej u osób w wieku 30-65 lat. Jest związany z pracą przy komputerze oraz z wykonywaniem zawodów wymuszających powtarzające się często ruchy nadgarstka – wyprosty, albo ruchy podobne jak podczas wkręcania śruby. Tylko niewielu tenisistów cierpi na tę dolegliwość – głównie ci początkujący, którzy przy uderzeniach generują ruch z nadgarstka, zamiast z barku i tułowia.
Do objawów „łokcia tenisisty” należy m.in. tkliwość tkanek podczas badania palpacyjnego, ból po bocznej stronie stawu łokciowego, ból podczas prostowania nadgarstka oraz trudności podczas wykonywania prostych czynności, takich jak podniesienie kubka z napojem, czy podanie ręki.
Zwichnięcie barku polega na tym, że głowa kości ramiennej wyślizguje się z miseczki, jaką stanowi panewka łopatki. Uszkodzeniu nie ulega więc kość (jak przy złamaniu), a części stawu. Zazwyczaj głowa przemieszcza się do przodu, chociaż zwichnięcia mogą być również do dołu i ku tyłowi. Do objawów zwichnięcia barku należą silny ból, obrzęk, krwiak, a także zniekształcenie wyglądu ramienia oraz trudności w poruszaniu ramieniem. Wybicie stawu barkowego najczęściej przydarza się sportowcom trenującym sporty kontaktowe. Kiedy już raz dojdzie do zwichnięcia barku, ryzyko wystąpienia kolejnego urazu wzrasta o około 30%, szczególnie u osób poniżej 30 roku życia!
Podwichnięcie stawu barkowego polega na częściowym wysunięciu się kości ramiennej z panewki łopatki.
Zwichnięcie lub podwichnięcie barku wymaga interwencji lekarskiej, gdyż zaniedbanie może doprowadzić do trwałego ograniczenia ruchomości barku, a nawet do zwyrodnienia stawu.
Zwichnięcie stawu barkowego wymaga nastawienia stawu przez lekarza (niekiedy operacji) i unieruchomienia barku. Przy unieruchomieniu doskonale zdają egzamin tzw. ortezy na ramię i bark „Desaulta”, zwane potocznie kamizelkami ortopedycznymi. Umożliwiają one zminimalizowanie okresu stosowania opatrunków gipsowych. Kamizelki są one uniwersalne – można je założyć na prawy i lewy bark. Dzięki wykonaniu z oddychającego materiału skóra nie będzie się pocić, co wpłynie na komfort noszenia. Zakładanie kamizelki ułatwiają rzepy, które pozwalają na regulację zgięcia w stawie łokciowym w zakresie 90°-120°.
Poza unieruchomieniem, na ból barku stosuje się doustnie leki przeciwbólowe na receptę. Po kilku tygodniach ustabilizowania barku należy koniecznie rozpocząć rehabilitację.
W przypadku zerwania więzadeł krzyżowych przednich lub tylnych pacjentów poddaje się operacji rekonstrukcji więzadeł. Najczęściej wszczepiany fragment więzadła pochodzi z więzadła długiego rzepki. Po operacji następuje kilkumiesięczna rehabilitacja, w której początkowej fazie ogromnie ważna jest kontrola zakresu ruchu w stawie. Kolano ma tendencje do przykurczania się, co objawia się niemożliwością pełnego wyprostu. Oprócz szeregu różnorodnych ćwiczeń, ważne jest mobilizowanie nogi do wyprostu poprzez ortezę z tzw. „zegarami”, czyli regulatorami kąta zgięcia w stawie. W miarę postępów w rehabilitacji zakres zgięcia kolana będzie się zwiększał – wtedy zwiększamy ustawienia kąta zgięcia na ortezie.
Ortezy pooperacyjne z regulacją kąta zgięcia
Popularne i godne polecenia ortezy spełniające powyższe kryteria to: Innovator DLX Cool, Rehab, stabilizator OPPO 4139.
Zabieg endoprotezoplastyki ma zastosowanie w leczeniu zmian zwyrodnieniowych oraz w przypadku urazów takich jak złamanie szyjki kości udowej, czy złamanie w okolicy krętarza. Operacja poprzez wyeliminowanie bólu przywraca utracone czynności stawu oraz daje możliwość wykonywania podstawowych ruchów – np. chodzenie, podnoszenia ciężarów. Ogromnie ważne po zabiegu jest oszczędzanie stawu oraz rehabilitacja.